Stalen kozijnen in kleur: karakteristiek en tijdloos

Overweeg eens een heldere kleur voor je stalen kozijnen of hekwerk. Je schaart je ermee in een rijke traditie. Door de decennia heen hebben architecten stalen kozijnen en hekwerken in opvallende kleuren toegepast. En nu nog steeds. Een paar prachtige voorbeelden op een rij.

Met gekleurde stalen elementen kun je spanning en creativiteit toevoegen aan een gebouw of interieur. Je kunt metselwerk accentueren en contrasten in een gevel of ruimte aanbrengen, of juist de aandacht vestigen op een specifiek gedeelte van het gebouw.

Het Olympisch Stadion in Amsterdam is in 1927-1928 ontworpen door Jan Wils. Het is geweldig als architecten zich mogen uitleven, zoals hier is gebeurd. Dan durven ze te spelen met kleur. En je ziet dat het werkt, want het rood van de kozijnen werkt heel goed met de rode bakstenen. Het is alsof er accenten worden gezet.

Nog een spectaculair voorbeeld uit de Amsterdamse School: helderblauwe kozijnen in een woonblok aan de JM Coenenstraat in Amsterdam. Het felle blauw is complementair aan het bruinrood van de gevelstenen en deur. De kozijnen worden zo een op zichzelf staand ornament. Ze voegen contrast én fleurigheid toe.

De architect Willem Dudok ontwierp in Hilversum maar liefst twintig scholen. De Vondelschool is daarvan een van de mooiste. De oranjerode stalen kozijnen spelen een hoofdrol in het ontwerp. Ze benadrukken de lange lijnen en vele raampartijen in het gebouw.

Stel je eens voor dat de kozijnen in dit gebouw zwart of grijs zouden zijn. Dan zouden de raampartijen niet meer zo prominent meedoen in het ontwerp. Je zou geen patroon meer herkennen. Dit zou het gebouw waarschijnlijk veel minder interessant maken.

Het oranjerood van de stalen kozijnen contrasteert honderd procent met het blauw van de in de gevel verwerkte tegels. Bakstenen, tegels, staal: alles doet mee in een kleurrijk totaalontwerp. Dit is volle bak kleur bekennen.

Willem Dudok ontwierp in Hilversum ook de Nienke van Hichtumschool uit 1929, met helder oranje stalen kozijnen. Nu zou je zeggen: wat gedurfd. Maar in die jaren was uitdrukkelijk kleurgebruik niet zo buitengewoon. Vorm én kleur waren instrumenten om expressie te geven aan gebouwen en het straatbeeld.

Krachtig geel en azuurblauw: deze fantastische kleurencombinatie kenmerkt Basisschool De Springplank in Amsterdam. De gele stalen kozijnen vormen een repeterend patroon, dat wordt onderbroken door de betonnen azuurblauwe kolommen. Het zijn primaire, levenslustige kleuren, die het hele gebouw verheffen.

Het schoolgebouw is in 1957 ontworpen in de stijl van De Nieuwe Zakelijkheid en in 2013 gerenoveerd door DMV Architecten.

Deze roodbruine, stalen binnendeuren met figuurglas vormen een elegante verbinding tussen slaapkamer en overloop. De plafondhoge deuren passen bij het statige karakter van het jaren ’20 huis. Het roodbruine lijnenspel is heel interessant in combinatie met het oker en donkerblauw op de muren in de slaapkamer.

De menierode kleur versterkt de authentieke uitstraling van deze stalen binnendeuren. In de jaren ’20 en ’30 werden immers over het algemeen maar weinig elementen wit of zwart werden geschilderd in woningen. Men koos meestal een kleur.

Figuurglas
Behalve de roodbruine kleur zijn deze stalen deuren een blikvanger dankzij de lambrizering van figuurglas. Gekozen is voor byzantijnglas. Het lijkt sterk op het karakteristieke kathedraalglas dat in de jaren ’20 en ’30 veelvuldig gebruikt werd.

Als afwerking is gekozen voor een matte poedercoating zonder fijnstructuur. Hierdoor zien de deuren eruit alsof ze gelakt zijn, wat origineler oogt dan het gebruikelijke poedercoating met fijnstructuur.

Turquoise of mintgroen is een bijzondere kleur. De kleur bevindt zich aan de koele kant van het spectrum, maar draagt tegelijkertijd warmte in zich. Het was in de jaren ’20 en ’30 een populaire kleur, die veel werd gebruikt voor tegels, stalen deuren en kozijnen. Zo ook bij het voormalige Luchthavengebouw Welschap in Eindhoven uit 1932, tegenwoordig lunchroom en tapasbar Echt Welschap.

Ik vind dit een mooi voorbeeld van hoe gekleurde kozijnen bijdragen aan een gevoel van licht, lucht en hygiëne, waar in die tijd naar werd gestreefd. Zoals je ziet op de interieurfoto’s, ziet het er ook van binnen prachtig uit. Ondanks de huidige jaren ’30 revival in de woningbouw, wordt helaas amper nog gekozen voor dergelijke volle kleuren. Er wordt veel meer op veilig gespeeld. Als ik kijk naar deze inspirerende voorbeelden, vind ik dat wel een beetje jammer.

De Eindhovense wijk Strijp S heeft er een populaire Instagram-hotspot bij, sinds de komst van woonblok Blok 61 in 2017. Grote trekpleister is het trappenhuis. De balustrades zijn nu eens niet verstopt onder muisgrijze of zwarte verf, zoals bij hedendaagse gebouwen zo vaak gebeurt.

In tegendeel, het azuurblauw van de hekjes knalt er werkelijk uit. En daar houden fotografen van. Het lijkt mij voor de bewoners ook leuk thuiskomen in zo’n kleurenoase. Wat kleur al niet kan doen!

Ook industriële gebouwen mochten mooie details hebben. Dat zie je bijvoorbeeld bij de voormalige KVL Leerfabriek in Oisterwijk uit 1916. In de entreehal van het hoofdgebouw schittert deze metalen deur. Het is een heavy duty metalen deur, maar met panelen van plaatwerk én een heel mooi bovenlicht bestaande uit een soort ‘glas-in-staal’. Zo is er toch iets bijzonders van gemaakt. Praktisch ook, want bij glasbreuk hoefde men enkel een ruitje te vervangen, geen complete pui.

De vergrijsde, lichte petrol-kleur van de stalen deur en kozijnen is chique en harmonieert uitstekend met de hedendaagse styling van de ruimte.

Het Klokgebouw op Strijp-S in Eindhoven, een industriegebouw uit 1928, herbergt een schitterend trappenhuis. Het grijsblauwe hekwerk van de leuning harmonieert mooi met de geschilderde lambrizering in dezelfde kleur. De rode stalen deuren en rode buis zorgen dan weer voor een spannend kleurenspel.

De voormalige verffabriek Wagemakers in Breda heeft stalen kozijnen in een warme, bordeauxrode kleur waarmee ook de entreedeur is geschilderd. De kobaltblauwe tegels aan weerszijden van de deur zijn een typische uiting van de jaren ’30 tijdsgeest. Nog een goed voorbeeld van hoe industriële gebouwen sprekende details mochten hebben.

Soms zijn stalen kozijnen later juist overgeschilderd in een fellere kleur dan er oorspronkelijk op zat. Dit is bijvoorbeeld het geval bij het voormalige Sint Theresia Lyceum in Tilburg, in 1931 ontworpen door de architect Jos Donders in de stijl van de Amsterdamse School. Felrode kozijnen accentueren de expressieve entree van het gebouw.

“De oorspronkelijke kleur was waarschijnlijk een aluminiumverf met dito kleur”, vertelt architect John van Lierop, die in opdracht van de eigenaar onderzoek heeft gedaan naar de transformatie van de afwerkingen en kleuren. “Die verf vind je ook veel op stalen constructies van bijvoorbeeld fabrieken, vanwege de sterkte. Ook die verf is in het nabije verleden veelal overgeschilderd. Bij het Sint Theresia Lyceum of Jozef-Mavo komen naar mijn adviezen de oude kleuren binnenkort weer op de voorgevel en in het interieur.”

Zonnestraal in Hilversum is een iconisch Rijksmonument uit 1928 en een hoogtepunt van het nieuwe bouwen. Het gebouw werd ontworpen door Jan Duiker, in samenwerking met Bernard Bijvoet en Jan Gerko Wiebenga.

De ragfijne stalen raamsponningen zijn voorzien van een specifieke lichtblauwe kleur, die bekend staat als ‘Duiker-blauw’. De kleur versterkt het gevoel van licht, lucht en ruimte dat het betonnen gebouw wil uitdragen, zeker tegen een wolkeloze hemel. Bij somber weer springt het frisse blauw er juist uit.

Geïnspireerd geraakt? Stalen kozijnen, hekwerken of andere objecten kunnen in alle RAL-kleuren worden gelakt of gepoedercoat. Je kunt dan vaak ook nog kiezen voor een matte, (hoog)glanzende of metallic afwerking. Kortom: laat je creativiteit de vrije loop, doe als de grote architecten en beken kleur!

© Stukvanstaal.nl